Kişinin ismi, kimliğinin ve kişisel bütünlüğünün en temel unsurlarından biridir. Ancak bazen mevcut isim, kişinin yaşamında olumsuz çağrışımlar yaratabilir, çevresiyle uyuşmayabilir veya kişinin kendini ifade etmesini zorlaştırabilir. Bu gibi durumlarda isim değişikliği davası açarak ismin değiştirilmesi mümkündür.
İsim değiştirme, sadece bir “beğenmeme” meselesi değil; aynı zamanda kişilik hakkı çerçevesinde tanınmış bir hukuki haktır. Bu süreç, Türk Medeni Kanunu’nda açıkça düzenlenmiş olup, yasal prosedürlere uygun şekilde yürütülmesi gerekir.
1. Hukuki Dayanak
İsim değişikliğinin yasal temeli Türk Medeni Kanunu’nun 27. maddesi’nde yer almaktadır.
Madde hükmü şöyledir:
“Adın değiştirilmesi, haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir.”
Bu hüküm gereğince, isim değişikliği keyfi biçimde değil, haklı bir sebebe dayanılarak talep edilmelidir. Haklı sebep kavramı, hem bireysel hem toplumsal bakımdan değerlendirilmektedir.
Mahkeme, kişinin talebinin samimi, makul ve gerekçeli olup olmadığını inceler; karar bu değerlendirme sonucunda verilir.
2. Haklı Sebep Nedir?
İsim değişikliği davasında “haklı sebep” en önemli unsurdur. Her bireyin yaşantısı, çevresi ve gerekçesi farklıdır; dolayısıyla mahkemeler kişisel koşulları göz önünde bulundurur.
Uygulamada mahkemelerce kabul gören haklı sebeplerden bazıları şunlardır:
- İsmin toplumda alay konusu olması veya olumsuz çağrışımlar yaratması
- İsmin telaffuzunun veya yazımının zor olması
- Kişinin ismiyle cinsiyeti, dini veya kimliği arasında uyumsuzluk bulunması
- Kişinin uzun süredir farklı bir isimle tanınması
- Kişisel güvenlik endişesi, mağduriyet veya geçmişle bağ koparma isteği
- Aile içi travmalar veya psikolojik nedenler
- Cinsiyet değişikliği, din değişikliği gibi durumlarda yeni kimliğe uygun bir isim kullanma ihtiyacı
Mahkeme, tüm bu sebepleri değerlendirirken kişinin özgür iradesine ve kişilik hakkına öncelik verir.
3. Kimler İsim Değiştirme Davası Açabilir?
İsim değişikliği davasını her Türk vatandaşı açabilir.
18 yaşından küçük kişiler için ise dava, veli veya vasi aracılığıyla açılır.
Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de kayıtlı nüfuslarında isim değişikliği talepleri, farklı idari prosedürlere tabidir ve genellikle konsolosluk veya göç idaresi üzerinden yürütülür.
4. Dava Nerede Açılır?
İsim değiştirme davası, kişinin yerleşim yerinde bulunan Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır.
Bu dava, nüfus kayıtlarının düzeltilmesi davası niteliğindedir ve basit yargılama usulü uygulanır.
Yetkili mahkeme:
- Davacının ikamet ettiği yer Asliye Hukuk Mahkemesi’dir.
5. İsim Değişikliği İçin Gerekli Belgeler
Dava açarken mahkemeye sunulması gereken belgeler şunlardır:
- Davacıya ait kimlik fotokopisi
- Güncel adres bilgileri
- İsim değişikliği talebine ilişkin gerekçeli dilekçe
- Gerekçe varsa, destekleyici belgeler (örneğin sosyal medya kullanımları, işyeri kayıtları, diploma, ehliyet, vb.)
- Tanık beyanları (uzun süredir başka bir isimle tanındığını ispatlamak için)
Bu belgeler, mahkemenin davayı daha hızlı ve net değerlendirmesini sağlar.
- İsim Değişikliğinin Sonuçları
Dava sonucunda mahkeme, isim değişikliği için haklı sebep bulunduğuna kanaat getirirse isim değişikliğine hükmeder.
Karar kesinleştikten sonra, mahkeme kararı doğrudan nüfus müdürlüğüne gönderilir ve isim değişikliği nüfus kayıtlarına işlenir.
İsim değişikliği kararı, kişinin tüm resmi kayıtlarını etkiler.
Yeni isim, kimlik, pasaport, ehliyet, SGK ve banka kayıtlarına işlenir.
Ancak geçmişte düzenlenen resmi belgelerde (örneğin diploma veya tapu) eski isim yer almaya devam eder. Gerekli görülen durumlarda bu belgelere mahkeme kararı eklenebilir.
İsim değişikliğinden sonra kişi, artık sadece yeni ismini kullanmakla yükümlüdür.
Resmî işlemlerde eski ismin kullanılması, karışıklığa ve idari sorunlara neden olabilir.
7. Yeniden İsim Değiştirme Mümkün mü?
Evet, mümkündür. Ancak tekrar isim değişikliği taleplerinde mahkemeler daha titiz davranır.
İlk değişiklikten sonra yeni sebeplerin doğmuş olması gerekir.
Aksi halde “önceden değiştirilmiş” gerekçesiyle davanın reddine karar verilebilir.
8. Avukatla Takip Etmenin Önemi
İsim değişikliği davaları, teknik olarak basit görünse de gerekçelerin doğru sunulmaması veya delillerin eksik olması davanın reddine yol açabilir.
Bu nedenle sürecin, nüfus davaları konusunda deneyimli bir avukat tarafından yürütülmesi en sağlıklı yoldur.
Av. Muhammed Baran Altun
SAV Hukuk & Danışmanlık